این پژوهش بر آن است که با توجه به تحولات سیاسی و اقتصادی بین المللی در دهه های آغازین قرن نوزدهم که متأثر از انقلاب صنعتی و انقلاب فرانسه بوده است جایگاه ایران در معادلات بین المللی و برداشت هیأت حاکمه از این معادلات را بررسی نماید. مسأله اصلی که مدنظر بوده است چگونگی ورود ایران به دایره سیاست بین الملل می باشد روشی که در این پژوهش به کار گرفته شده است روش پژوهش کتابخانه ای می باشد که بر مبنای منابع تاریخ نگاری و تحقیقات جدید صورت پذیرفته است.
یکی از مسائلی که همواره ذهن نگارنده را به خود مشغول می داشت این بود که سرزمین هایی که زمانی جزو قلمرو ایران محسوب می شدند و نامهای فارسی اجزاء جغرافیایی آنها در کتب و متون تاریخی و ادبی این کشور مؤید چنان تعلقی می باشد، چگونه از این کشور جدا شده و سرنوشتی سوای ایران به مفهوم سیاسی متداول امروزی اش پیدا کردند. نامهایی چون رودکورایاکر که یادگار و یادآور نام کورش پادشاه بزرگ هخامنشی است، نامهای دربند، گنجه و بخصوص نام اخیر که یادآور شاعر پارسی گوی نظامی گنجه ای است از جمله نامهایی می باشند که هر ایرانی حتی با سواد اندک و بدون اطلاعات تاریخی با شنیدن آن احساس بیگانگی نسبت به آنها نکرده و اگر بداند که غالبا می دانند آن سرزمین ها دیگر متعلق به ایران نیست بر از دست رفتن آنها حسرت می خورد. از زمانی که نگارنده دانشجوی مقطع کارشناسی بود، براین مطلب واقف شد که از ابتدای حکومت خاندان قاجار، مخصوصاً از زمان فتحعلیشاه ضعف قوای سیاسی، نظامی و اقتصادی ایران در مقابل دول غربی روشن شد. اگرچه زمینه آن ضعف در گذشته فراهم شده بود) و از آن پس تدریجاً و عملاً و رسماً قسمتهایی از قلمرو تاریخی این کشور از آن جدا شده و در تنظیم روابط خود با دول اروپایی دچار خودباختگی و پذیرش قراردادهایی شد که ناشی از بی اطلاعی از اوضاع جهانی و سیاست های دولت های خارجی بود و استقلال سیاسی، نظامی، اقتصادی و حقوقی ایران را خدشه دار کرد.
چرا و چگونه ایران در اوایل قرن نوزدهم در کانون توجهات بین المللی قرار گرفت؟
با توجه به اهداف تحقیق مورد نظر، سوالات مطرح شده در این پژوهش عبارتند از:
در جواب سوالات فوق فرضیه های زیر مطرح است:
ارتباط ایران با کشورهای اروپایی و همچنین کشورهای همسایه از طریق روابط سیاسی و بازرگانی از عصر صفوی قوت گرفت. هر یک از دول اروپایی سعی داشتند با علایق مشترکی مانند تجارت با ایران یا تضعیف دولت عثمانی از طریق اتحاد با ایران باب روابط را بگشایند. روابط ایران با کشورهای همسایه بیشتر دارای جنبه سیاسی و نظامی بود تا بازرگانی و نقطه عطف این روابط سیاسی در برخوردهای متقابلی بود که در مناطق مرزی بویژه نواحی غرب و شمال غربی به وجود می آمد. برای بررسی یک واقعیت تاریخی، لازم می نماید که پژوهش کننده، ریشه های آن را از دوره های قبل جستجو کند. به عنوان مثال برای روشن شدن روابط ایران با اروپا در دوره قاجاریه لازم است که سرآغاز این روابط مورد بررسی قرار گیرد به همین دلیل فصل مقدماتی این پژوهش به آغاز روابط ایران با اروپا (فرانسه، روسیه و انگلیس) در دوره صفویه اختصاص داده شده است. در فصل مقدماتی به روابط ایران و انگلستان در دوره صفویه، افشاریه و زندیه پرداخته شده است. در این فصل به آمدن سفیرانی از انگلستان به دربار صفوی و بالعکس و نیر عقد عهدنامه های تجارتی میان ایران و انگلیس مورد بحث قرار گرفته است. در پایان روابط ایران و انگلیس در دوره افشاریه و زندیه سخن به میان رفته است. در فصل مقدماتی روابط ایران و فرانسه در دوره صفویه، افشاریه و زندیه مورد بررسی قرار می گیرد. هدف عمده فرانسه مانند دیگر مردم سودجوی اروپایی، رسیدن به هندوستان و تأسیس کمپانی هندشرقی فرانسه بود. چه در آن روزگار رقابت شدیدی بین فرانسه و انگلستان وجود داشت، از سوی دیگر با سقوط اصفهان، فرانسه به خاطر سیاست شرقی که داشت درصدد وساطت بین روسیه و عثمانی گردید که حاصل این وساطت قرارداد قسطنطنیه بود. به همین خاطر این فصل به روابط این کشور با ایران در عصر صفویه، افشاریه و زندیه اختصاص داده شده است. در فصل مقدماتی به روابط ایران و روسیه در دوره صفویه، افشاریه و زندیه مورد بررسی قرار می گیرد. روابط ایران با کشور روسیه تا دوره پطرزکبیر، روابط تجاری بود تا سیاسی. با جلوس شاه سلطان حسین برتخت سلطنت ایران که انقراض خاندان صفویه را تسریع نمود و با ظهور قدرت پطرکبیر در روسیه در روابط ایران و روس که تا آن زمان جنبه تجارتی داشت، تغییراتی حاصل شد و روابط حسنه موجود میان دو دولت به روابط خصمانه مبدل گردید و در تاریخ روابط روسیه و ایران فصل غم انگیزی شروع شد که پس از تقریباً دو قرن و نیم فقط در موقع جنگ عمومی و برافتادن سلطنت استبدادی دولت روس شاید خاتمه یافت. با سقوط دولت صفویه، روسیه و عثمانی فرصت یافتند تا از منازعات داخلی و عدم ثبات سیاسی کشور استفاده کنند و نواحی شمال و شمال غربی ایران را تسخیر کنند به نحوی که تمام جنگ های نادرشاه افشار در این نواحی روی داده است و نادر توانست با انعقاد قراردادهایی با روسیه برای تخلیه ایران به توافق برسد. در دوره زندیه به خاطر اوضاع داخلی روسیه و ایران هیچگونه تنشی بین این دول رخ نداد. از اینرو فصل سوم به این موضوع اختصاص داده شده است. انقلاب صنعتی باعث شده که موازنه جدیدی بین قدرتهای جهانی به وجود آید، زیرا به خوبی روشن بود که قدرت نظامی به پیشرفت صنعت بستگی دارد. توسعه و پیشرفت صنعت باعث بالا رفتن میزان تولید شد و این تولید محتاج به بازار وسیعتری داشت. از این رو به خصوص در اواخر قرن نوزده، وقتیکه بازارهای داخلی به حد اشباع رسید، فشار برای پیدا کردن «حوزه های نفوذ» در کشورهای عقب افتاده جهان به وجود آمد. یکی از این کشورهای جهان هندوستان بود و ایران نیز به دلیل همسایگی با این کشور در کانون توجهات قدرت های اروپایی قرار گرفت. ایران در دنیایی تازه چشم گشود و حریفان او دیگر ازبک، عثمانی و ترکمان نبودند، بلکه روس، انگلیس و فرانسه عصر مابعد صفویه و عصر استعمار بودند. در دوره 150 ساله حکومت قاجار، برقراری روابط ایران با غرب تأثیرات ناگوار و شگرفی برسرنوشت ایران گذاشت که طی آن صدمات فراوانی بر حیات سیاسی، اجتماعی و اقتصادی ایران وارد شد. دلیل این امر بی اطلاعی پادشاهان ایران از اوضاع کشورهای غربی بود. با توجه به جایگاه مهمی که ایران در این عصر داشت، فصل اول به جایگاه ایران در رقابت های دولت های اروپایی اختصاص داده شده است. در فصل اول اوضاع اروپا را در قرون هیجدهم و نوزدهم مورد بحث قرار گرفته است. همچنین انقلاب فرانسه و سیاست های سلطه جویانه ناپلئون و رقابت وی با انگلستان که منجر به عقد قراردادهایی با ایران شد و نیز علل لغو این قراردادها مورد بررسی قرار گرفته است. از دیگر مسائلی که در این فصل به آن اختصاص داده شده است انقلاب صنعتی و تأثیر آن بر سیاست های ارضی می باشد. فصل دوم به سیاست خارجی ایران از سقوط اصفهان تا اواخر دوره فتحعلیشاه اختصاص داده شده است. فتحعلیشاه که هیچگونه اطلاعی از مسائل بین المللی و تحولات اروپایی نداشت براثر یک نیاز برای ارتباط با غرب به عقد قرارداد با ناپلون اقدام کرد و با این عمل ایران را به صحنه سیاست رقابت های دول اروپایی پرتاب کرد و باعث شد که فرانسه، انگلیس و روس در ایران فعال شوند و از طریق رقابت دو دولت روس و انگلیس حیات سیاسی و منافع اقتصادی و اجتماعی ایران دچار تهدیدات خاصی شد. به خاطر اهمیت روابط دول اروپایی با فتحعلیشاه این فصل به این موضوع اختصاص داده شده است.
متن کامل را می توانید دانلود نمائید چون فقط تکه هایی از متن پایان نامه در این صفحه درج شده (به طور نمونه) ولی در فایل دانلودی متن کامل پایان نامه همراه با تمام ضمائم (پیوست ها) با فرمت ورد word که قابل ویرایش و کپی کردن می باشند موجود است.
مشکلات خود را در whatsApp یا Viber با ما به اشتراک بگذارید. برای پاسخگویی سریعتر و بررسی شکایات و انتقادات سیستم پاسخگویی انلاین لحظه ای راه اندازی کرده ایم. شاید بتوانیم، با تیمی قدرتمند به سوی پیشرفت در تجارت الکترونیک گام برداریم. لازم به ذکر است، شما می توانید تمام پیشنهادات، درخواست ها و سفارشات خود را برای ما ارسال کنید. 09382490907 پاسخگوی 24 ساعته شما