مدیریت منابع انسانى را «شناسایى، انتخاب، استخدام، تربیت و پرورش نیروى انسانى به منظور دستیابى به اهداف سازمان» تعریف کرده اند. منظور از منابع انسانى، همه افرادى است که در ادارات و سازمانهاى دولتى، اعم از کشورى و لشکرى، مؤسسات غیردولتى بازرگانى و صنعتى، مدارس و دانشگاهها، روستاها و دیگر فعالیتهاى مؤثر در تولید ملى اشتغال دارند. هدف اساسى اداره امور استخدامى (نام دیگر مدیریت منابع انسانى) حصول نتایج مطلوب از تلاشهاى جمعى افراد است. از این رو، مسؤولان اداره امور استخدامى موظفند در سازمانها محیط و شرایط مناسبى به وجود آورند تا کارکنان با میل و رغبت و خاطرى آسوده از بیم و اضطراب، کوششهاى خویش را در جهت نیل به هدفهاى مشترک معطوف سازند. بدون تردید، توفیق در انجام این مهم، مستلزم به کار بستن اصول و روشهاى مدیریت منابع انسانى است.
وظیفه این مدیریت، رعایت نظام شایستگى، در استخدام، پرورش و حفظ نیروى کار شایسته است که با حداکثر کارآیى و صرفه جویى، هدفهاى سازمان را تحقق بخشد. آنانى که به گونه اى با اداره امور استخدامى سر و کار دارند، موظفند در همه روابط و تصمیمات کارگزینى، هیچگاه شأن و مقام انسانى را از خاطر دور ندارند، در همه اعمال و افعال خویش از اصل جامعیت و توجه به منافع عموم پیروى کنند، از هرگونه تبعیض دورى جسته و مسؤولیتها و وظایف و نیز اختیارات را بدون در نظر گرفتن منافع شخصى به کار گیرند. با وجود اهمیت آشکار مدیریت منابع انسانى، همواره ابهامات و سوء تعبیرهایى در باره ماهیت واقعى، نقش و وظیفه واقعى آن وجود داشته است و یکى از علتهاى این امر، جدید بودن این وظیفه، نسبت به دیگر وظایف در سازمان است؛ زیرا تا چندى پیش، نیازى به جداکردن آن احساس نمیشد و جزو وظایف عمومى مدیریت به شمار میرفت.
علت دوم و مهمتر این که انسان موجودى زنده است که قادر به تفکر، قضاوت و تصمیمگیرى است. او مادهاى بیجان نیست که به راحتى در دست دیگران شکل گیرد. بدین رو، خواسته ها، اهداف و آمال نیروهاى شاغل، همیشه موافق یا همسو با اهداف سازمان نیست. مقاومت کارکنان در برابر تصمیمهایى که درباره آنان گرفته می شود، منشأ دشوارى ها و تنشهایى است که در امر اداره و کنترل انسانها وجود دارد. به همین علت، دانشمندان علوم انسانى هرگز نتوانسته اند واکنشها و رفتارهاى انسان را طبق الگوى خاصى به طور دقیق پیشبینى کنند.
عوامل مهم گسترش نقش مدیریت منابع انسانی
وظایف مدیریت منابع انسانی
نقش مدیریت منابع انسانى در سوددهى سازمان
نهضت کارگری
متخصصان امور نیروى انسانی
مکتب روابط انسانى(1923 م.)
روانشناسى صنعتى (1913 م.)
عوامل مؤثر در شکلگیرى مدیریت منابع انسانى
وظایف مدیریت چیست؟
فصل دوّم سازماندهى
سازماندهى چیست؟
فرآیند سازماندهی
ساختار سازمانی
اهداف ساختار سازمانی
ساختار رسمى و غیررسمى
اصول ساختار حکومتى رسول خدا(ص)
1. مرکزیت مسجد براى حکومت
نمودار سازمانی
تقسیم کار
واحدسازی
سلسله مراتب
رابطه حیطه نظارت با درجه عدم تمرکز
سازمان باید بلند باشد یا مسطح؟
زنجیره فرماندهی
وحدت فرماندهى از دیدگاه قرآن
هماهنگی
هماهنگى در مدیریت رحمانی
اختیار
قدرت چیست؟
تفاوت قدرت و اختیار
منشأ اختیار
منشأ اختیار در قرآن
واگذارى (تفویض) اختیار
اصول تفویض اختیار
مزایاى تفویض اختیار
موانع واگذارى اختیار
تحلیل قرآنى سازماندهی
سازماندهى حضرت سلیمان(ع)
اصول سازماندهى در حکومت رسول خدا(ص)
تمرکز و عدم تمرکز اختیار
مزایاى تمرکز
مزایاى عدم تمرکز
تمرکز یا عدم تمرکز در مدیریت رحمانى
منابع و مأخذ