دسته بندی: علوم انسانی » تاریخ
تعداد مشاهده: 190 مشاهده
فرمت فایل دانلودی: rar
فرمت فایل اصلی: doc
تعداد صفحات: 75
حجم فایل: 55 کیلوبایت
در بررسی سازمان های اداری پیش ازاسلام ایران، توجه به دو نکته ی زیرین لازم به نظر می رسد:
- آگاهی های ما از گذشته های تاریخی دور ایران بسیار اندک بوده و مبتنی است بر بررسی - های دو قرن نزدیک دانشمندان اروپایی و شرق شناسانی مانند « سیلوستر دوساسی » پایه گذار مطالعه های شرق شناسی فرانسه (1793) و برنوف، کاشف مبانی علمی (1830).
- در ایران باستان مانند دیگر کشورهای جهان، مردم زندگی ابتدائی داشته و پای بند اصول اخلاقی جامعه بوده و در نتیجه سازمان های اداری ساده و رئیسان قبیله ها، مرجع داوری و حل اختلاف بوده اند که در این صورت، مهمترین کار دولت جمع - آ وری مالیات ها به ساده ترین شکل خود بوده است.
1-1- دوره هخامنشیان
بررسی تاریخ تحول اداری ایران را با ورود آریان ها به فلات ایران شروع می کنیم و از مطالعه ی زندگی و سرگذشت بومیان این سرزمین صرف نظر می نمائیم.
آریان ها یا آریائی ها که شاخه ای ازمردمان هند و اروپائی بودند و درآسیای میانه زندگی می کردند، در حدود دو هزار سال پیش از میلاد مسیح، از گروه اصلی خود، جدا شده و به سوی سرزمین ایران حرکت کردند و در این جا زندگی نوینی را آغاز نمودند.
سازمان اجتماعی آریان ها، از روحانیون جنگ آوران و برزگران ترکیب یافته و اداره ی خانوارها، بر قدرت پدر یا بزرگتر خانواده مبتنی بود. سلسله مراتب سازمان اجتماعی بدین ترتیب بود که از چند خانواده، تیره، از تعدادی تیره یا عشیره قبیله و از چند قبیله یک قوم به وجود می آمد، که در یک ایالت زندگی می کردند. رئیس هر ایالت شاه و پادشاه ایران، شاهنشاه خوانده می شد.
برابر نوشته های تاریخی، در گذشته های دور، مذهب و زبان آریان ها با هندی ها یکی بود. تا این که آن ها مذهب خود را جدا کرده و به وجود خیر و شّر اعتقاد پیدا کردند، بدین ترتیب که خوبی هائی مانند: روشنائی، باران و غیره را به خیر و بدی هائی مانند: تاریکی، خشک سالی، ناخوشی و مرگ را به شرّ نسبت می دادند. با گذشت زمان مذهب آن ها کامل تر شد و باور کردند که خداوند خوبی ها « اهورامزدا » و خدای « اهریمن » است.
در آن زمان زردشت پیامبر آن ها و اوستا کتاب مقدس او بود که گفته اند بیست و یک کتاب بوده و به خط طلا بر دوازده هزار پوست گاو نوشته شده بود که پس از پایان کار سلسله ی هخامنشی، آن کتاب ها از میان رفته و قسمتی کوچکی از آن ها باقی مانده است.
در این دوران شاه مرکز قدرت ها بود، امتیاز را او می داد، قانون ها از او ناشی می شد، فرمانده کل قوا بوده و رئیس کل تشکیلات کشوری به حساب می آمد، رئیس مذهب نیز بود، زیرا پادشاه هخامنشی خود را نماینده اهورامزدا (خداوند) در روی زمین می دانست. چنان که داریوش در سنگ نبشه ی نقش رستم می گوید: « چون اهورامزدا دید کار زمین مختل است آن را به من سپرد و من آن را به ترتیب صحیح در آوردم ».
گسترش و بزرگی امپراطوری هخامنشیان (550 تا 230 قبل از میلاد). مشکل ادرای و سازمانی تازه ای در زمینه ی برقراری ارتباط، میان واحد های مختلف مملکتی به وجود آورد و کنترل سازمان های دولتی را که از مدیترانه به پنجاب و از نیل به ترکستان گسترده شده بود دشوار ساخت.
برای رفع این مشکل، شبکه ی راهها به وجود آمد که پایتخت را به دورترین نقطه های مرزی مربوط می ساخت و در رشد بازرگانی داخلی و خارجی ایران، تاثیر به سزایی داشت. اقتصاد پولی در ایران آغاز شد و نوعی تمرکز سیاسی و عدم تمرکز اداری ایجاد گردید، بدین ترتیب که سیاست های مربوط به تمامی کشور در پایتخت گرفته می شد، در حالی که تصمیم -های محلی به حکومت های محلی و ساتراپ ها سپرده شده بود.
پارسی ها، بالا بردن سطح فرهنگ و تمدن سرزمین های تصرف شده را وظیفه خود می - دانستند و با مردمان آن ها به مهربانی رفتار می کردند و در ارائه ی خدمات عمومی مانند ایجاد راهها و شبکه های آبیاری پیش قدم بودند، چنان که داریوش در تکمیل کانال نیل کوشش کرد
(521 - 458 ق.م) تا کشتی های بتوانند از مصر به ایران و هند، رفت و آمد نمایند.
قابل ذکر است که بر روی استوانه ای از گل که در حدود 65 سال پیش در بین النهرین پیدا شده، به خط بابلی و به فرمان کورش کبیر اولین منشور آزادی ملت ها نوشته شده است، این فرمان در سال 550 ق.م صادر گردیده و به موجب آن یهودیان پس از70 سال اسیری به وطن خود بازگشتند که این رویداد در تورات نیز آمده است.
با توجه به آن چه که در بالا آمد و نوشته های گزنفون در کتاب تربیت کورش، می توان برداشت کرد که پارسی ها به آموزش کارمندان، پیش از ورود به سازمان و هم چنین آموزش
ضمن خدمت توجه داشته و شالوده ترفیع بر شایستگی و لیاقت کارکنان استوار بوده است.
در نهایت به نظر برخی از دانشمندان مدیریت، ایرانیان باستان، در مدیریت و اداره ی سازمان های بزرگ، چنان استعداد و توانائی از خود نشان دادند که مقدونی ها، عرب ها و مغول ها، پس از پیروزی ناگزیر شدند که شغل های مهم و حساس مملکتی را به آنان بسپارند.