اصول تربیتی اسلامی در پی تزکیه آدمی، یعنی پیراستن جان او از آلودگی هاست؛ پیراستنی که در جهت سازندگی باشد. البته مبارزه با آفت کار آسانی نیست، مخصوصاً اگر ریشه دوانده و به صورت عادت درآمده باشد اما در انسان، این موجود مرموزی که سرشار از نیروست، تغییر عادت هم امری محال نیست، بلکه ممکن و عملی است. منتها باید همه نیروها را در او بسیج و همه شرایط را برایش آماده کرد.
قبل از هر چیز باید از خود انسان و از جان و درونش مدد گرفت. برای اصلاح نفس و بار آوردن آن دو چیز اهمیت دارد؛ یکی بینش صحیح، بینشی که خواست او را دگرگون کند، و دیگر اراده قوی و آهنین. باید به اراده آدمی پرداخت و در او جوششی درونی به وجود آورد تا بتواند تصمیم بگیرد و دگرگونی ها به وجود آورد. اگر اراده قوی با بینش صحیح همراه باشد، حرکت اصلاحی آغاز می شود.
به گفته قرآن: «…خداوند وضع مردم را تغییر نمی دهد تا خود در آنچه در خویشتن دارند تغییر دهند…» (سوره رعد-آیه 11) به همین جهت اسلام به خود آگاهی و اراده نیرومند، نقش مهمی در کار اصلاح نفس می دهد. حضرت صادق (ع) فرمود: «تو خود طبیب خویشتنی، دردت را می شناسی و درمانت را هم؛ اکنون ببین تا چه حد حاضری برای خود به پا خیزی و به خود برسی.»
انسان خویشتن دار که بتواند، در حال، درست فکر کند و درست تصمیم بگیرد و در برابر احساس برافروخته، میل و شهوت زودگذر یا عادتی که در او ریشه کرده تسلیم نشود، می تواند از آفتها محفوظ بماند و از آتش برهد.
اسلام نمی گوید صرفاً تلقین کنید، یا چشم و گوش بسته کسی را به کار خیری وادارید. می گوید کاری کنید که خودآگاهی انسان جرقه زند، از دورن بجوشد و تصمیم بگیرد. کاری کنید که زنگارها زدوده شود، جهل و زبونی باقی نماند، سرمایه درونی بشکفد و به «خود» انسان استقلال و شخصیتی داده شود که بتواند خوب فکر کند و خوب تصمیم بگیرد. حضرت امام صادق (ع) فرمود: «هرکس که نه از خود واعظی برای خویشتن دارد و نه از هم نشین ارشاد کننده ای برخوردار است، دشمن بر گردنش سوار خواهد شد.»
پس، آزادی و عزت آدمی در گرو «انتقاد از خود» و داشتن اندرزگر درونی است. قرآن به «نفس لوامه» یعنی آن انتقاد گر درونی که اگر کارش را خوب انجام دهد، راه خودسازی را برای انسان هموار می کند، سوگند یاد می کند و می گوید:
(لااقسم بیوم القیامه، و لا اقسم بالنفس اللوامه) «سوگند به روز رستاخیز، و سوگند به نفس انتقادگر.» (سوره قیامت، آیه 2و1).
آیات دیگر قرآن که در زمینه خودسازی آمده نیز نشان می دهد که از نظر این کتاب الهی، انتقاد از خود، یکی از پایه های اساسی خودسازی است. اسلام می خواهد احساسات و عواطف انسان در اختیار او باشد و در خدمت او. چنین انسانی دارای «تقوا» یعنی «پروا» است. او «بند و بار» دارد، «بند و باری» که عشق به حق و حقیقت، بر او نهاده است. او در عین «آزادگی» کامل، بنده حق است و همین «بندگی حق» و « عبودیت اوست که ضامن حفظ آزادی و آزادگی او از بندگی و بردگی دیگران است.
مقدمه 3
مسائل و مشکلات محیطی و فیزیکی مدارس 7
مشکلات آموزشی و کمبود وسایل کمک آموزشی 7
مشکلات ارتباطی بین همکاران 9
مشکلات ارتباط بین اولیای مدرسه و والدین 9
اختلالات یادگیری کودکان 12
ناسازگاری و مشکلات اخلاقی- رفتاری بعضی از دانش آموزان 15
راهکار و پیشنهاد در رابطه با مشکلات محیطی و فیزیکی مدارس 19
راهکارها و پیشنهادها- آموزش و وسایل کمک آموزشی 19
راهکار و پیشنهاد- ارتباط بین همکاران 21
راهکار و پیشنهاد- اولیای مدرسه و والدین 22
راهکار و پیشنهادات- اختلال یادگیری 25
راهکارها و پیشنهادها- مسائل اخلاقی و رفتاری دانش آموزان 27